مجموعه داستان آتش خاموش از سیمین دانشور شامل شانزده داستان کوتاه است. این مجموعه داستان، در دهه بیست هجری نوشته شده و انتشارات علمی آن را چاپ کرده. داستان‌های این مجموعه بازتابی از جامعه ایرانی بعد از به حکومت رسیدن رضاخان است. چند سالی از تغییرات سیاسی و اجتماعی که رضاخان آغاز کرده گذشته، دانشجویان برای تحصیل به اروپا اعزام شده‌اند، دانشگاه‌هایی در کشور تاسیس شده و زنان می‌توانند کنار مردان به تحصیل بپردازند. جنگ جهانی دوم در این سال‌ها در جریان است و ایران با وجود اعلام بی‌طرفی، با ورود متفقین خواه ناخواه درگیر جنگ جهانی شده، در این شرایط جامعه ایران دچار آشوب و دگرگونی است. بازتاب فرهنگی و اجتماعی تغییرات ذکرشده را می‌توان در این مجموعه داستان از دانشور مشاهده کرد.تغییرات ارائه شده از طرف حکومت، همه در سمت و سویی است تا بدون توجه به عرف و سنت، جامعه را به سمت مدرنیته پیش ببرد و دانشور در برخی از داستان‌های این مجموعه؛ مردم سرگردان میان سنت و مدرنیته با اختلاف طبقاتی را روایت می‌کند. همچنین تحولی که پس از این تغییرات در زندگی زنان ایجاد شده نیز در این مجموعه داستان انعکاس پررنگی دارد. دخترانی که دانشگاه می‌روند، در ادارات و سازمان‌ها کار می‌کنند، می‌توانند در انتخاب همسر آزاد برخورد کنند، موسیقی یاد می‌گیرند، رادیو گوش می‌کنند و … . این‌ها همه تصاویری جدید از زنان ایرانی است که به‌تازگی در جامعه به وجود آمده و در داستان‌های این مجموعه نیز دیده می‌شوند. به دلیل همین تحولات و جنسیت خود نویسنده است که نُه داستان از این مجموعه به‌طور مشخص به زنان می‌پردازد. زنانی که از طبقات و تفکرات مختلف با وجود تغییرات اجتماعی صورت گرفته هنوز درگیر جامعه و تفکر سنتی و مردسالارانه هستند. زنانی که برای یافتن هویتی مستقل از مردان جامعه تلاش می‌کنند. در این مجموعه علاوه بر زنان کارمند یا دانشجو، با گروه دیگری از زن‌ها روبرو می شویم. سه داستان از این مجموعه در مورد زنان بدنامی‌ست که با دلیل و برهان در مورد علت انتخاب این راه سخن می‌گویند. با آشفتگی‌ها و دغدغه‌ها و تک‌گویی‌هایی که رهایشان نمی‌کند. قسمت جدانشدنی جامعه که دانشور نتوانسته چشم‌هایش را ببندد و آن‌ها را نبیند و ویرانی و سختی‌هایی را که جامعه به زندگی آن‌ها تحمیل می‌کند، نشان ندهد.
از دیگر نکات مهمی که در جامعه‌ی آن زمان به وجود آمده بود و دانشور در داستان‌های آتش خاموش به آن‌ها توجه کرده، شکل گرفتن طبقه‌ی متوسط است. این تغییر ساختار جامعه از از پیامدهای اعزام دانشجو به اروپا و بازگشتن آن‌هاست که کم کم باعث شکل گرفتن طبقه متوسط شد. گروهی از افراد جامعه که نه مانند خان‌زاده‌های قدیم بسیار ثروتمندند و نه مانند رعایا و طبقه‌ی پایین جامعه فقیر و بی‌سوادند. اکثرافراد این طبقه کارمند اداره‌های دولتی و استاد دانشگاه و… هستند، تحصیل‌‌کرده و با درآمدی میانه و ثابت. در چندین داستان از مجموعه به این قشر نیز توجه ویژه شده است.

در کنار این موضوع حضور پررنگ افراد غیرایرانی میان روشنفکران و طبقه متوسط باعث توجه ویژه به فرهنگ اروپایی شده است. این موضوع تاجایی پیش می‌رود که برخی اروپا را مدینه فاضله می‌دانند. بیش‌ترین تاثیر را از این توجه به اروپا زنان ایرانی به خود گرفتند، چیزی که باعث تغییر اهداف و نگرش و دیدگاه‌های آن‌ها شد. تاثیر چنین تغییراتی که به‌تدریج در سال‌های منتهی به نگارش مجموعه آتش خاموش ایجاد شده را می‌توان به‌خوبی در داستان‌های مجموعه دید، این تاثیر دیدگاه اجتماعیِ دانشور ِ جوان و توجه او به محیط اطراف و زمانه‌ی خودش را نشان می‌دهد. هرچند این نگاه پختگی و عمق لازم را ندارد و جانبداری نویسنده از قشر و فضایی خاص در اثر دیده می‌شود، می‌توان به این مجموعه داستان به عنوان انعکاسی از جامعه نگاه کرد.
دانشور در خلال بازتاب تغییرات اجتماعی صورت گرفته در جامعه، داستان‌هایی از آمال، آرزوها و حسرت‌های زنان و مردانی می‌گوید که سعی دارند در پس این تغییرات راه خود را برای زندگی پیدا کنند. این مجموعه به زبان ساده و بدون تکنیک‌ها و برجستگی‌های خاص داستان‌نویسی روایت می‌شود و اولین مجموعه داستانی است که یک زن در آن دوران پرتلاطم نگاشته. مهم‌ترین عامل توجه به این مجموعه همین موضوع است، در غیر این صورت این اثر قابل مقایسه با دیگر آثار نویسنده نیست. چرا که سیمین دانشور بعدها با داستان‌ها و رمان‌هایی که قابل قیاس با مجموعه فوق نیست گامی استوار در عرصه داستان‌نویسی زنان برمی‌دارد و شاید به همین دلیل آتش خاموش هیچ وقت اجازه تجدید چاپ از طرف نویسنده‌اش نمی‌گیرد.

عکس: سیمین دانشور و جلال آل احمد